ทีมเหย้า-ทีมเยือน นี่คือสิ่งที่ผู้ชมกีฬาให้ความสำคัญอยู่เสมอ เพราะแฟน ๆ มักมีความเชื่อที่ฝังลึกว่า การเล่นในบ้านจะสร้างความได้เปรียบให้กับทีมเจ้าบ้าน ขณะที่ทีมเยือนจะมีความเสียเปรียบเป็นรองเสมอ ไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง
แต่นั่นคือความเชื่อไม่ใช่ความจริง โดยเฉพาะในลีกบาสเกตบอลอันดับหนึ่งของโลก อย่าง NBA ที่ในความเป็นจริง การเล่นไม่ว่าจะเป็นทีมเหย้าหรือทีมเยือน ก็แทบไม่ส่งผลต่อผลงานในสนามของแต่ละทีมเท่าไหร่นัก
ทีมเก่งเก่งทุกที่ ทีมห่วยห่วยทุกที่ ใน NBA แต่เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น ติดตามไปพร้อมกับเรา
ปัจจัยที่แท้จริงของความเก่ง
หากมองสถิติแบบภาพกว้าง หลายคนจะคิดว่าการเล่นในบ้านสร้างความได้เปรียบมหาศาลใน NBA เพราะค่าเฉลี่ยจากหลายปีที่ผ่านมา ทีมที่เล่นในบ้านมีโอกาสชนะใน NBA สูงถึง 60 เปอร์เซนต์ ขณะที่ทีมเยือนจะอยู่ที่ 40 เปอร์เซนต์ น้อยกว่าถึง 20 เปอร์เซนต์
จึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่หลายคนจะมองว่าการเล่นในบ้านสร้างความได้เปรียบมหาศาล กับการแข่งขันใน NBA แต่ในความเป็นจริงแล้ว ถึงการเล่นในบ้านจะมีโอกาสชนะเยอะกว่าก็จริง เพียงแต่ว่าปัจจัยที่ทำให้ทีมชนะ ไม่ได้เกี่ยวกับการเล่นในบ้านหรือนอกบ้าน
เพราะปัจจัยที่สำคัญที่สุดที่จะช่วยให้แต่ละทีมชนะใน NBA คือความสามารถของผู้เล่น ยิ่งมีผู้เล่นที่ดีมากเท่าไหร่ โอกาสที่จะชนะในเกมการแข่งขันยิ่งมากเท่านั้น ไม่ว่าจะเป็นความสามารถในการทำแต้ม, การจ่าย, การบล็อค ไปจนถึงการขโมยบอลจากคู่แข่ง ทุกอย่างล้วนเป็นปัจจัยที่สำคัญมากต่อการส่งผลต่อชัยชนะในเกมบาส NBA
ยกตัวอย่างให้เห็นภาพ เช่น ทีม A เล่นในบ้าน มีผู้เล่น 5 คนทำแต้มเฉลี่ยต่อเกมคนละ 20 แต้ม เจอกับทีม B เล่นเป็นทีมเยือน มีผู้เล่น 5 คนทำแต้มเฉลี่ยต่อเกมคนละ 25 แต้ม ซึ่งในทางสถิติแล้ว ไม่ว่าจะเจอกันกี่ครั้งทีม B ก็ชนะทุกครั้ง ต่อให้เล่นเป็นทีมนอกบ้านทุกครั้งที่เจอกับทีม A ก็ตาม เพราะว่าทีม B มีผู้เล่นที่ทำแต้มได้เยอะกว่าทีม A นี่คือปัจจัยที่สำคัญที่สุด
ดังนั้นจึงไม่ใช่เรื่องแปลกที่เรามักเห็นทีมแชมป์ NBA เป็นทีมที่แกร่งทั่วแผ่นทั้งทีม ไม่ได้มีแค่สตาร์เพียง 1 หรือ 2 คน แต่ต้องมีผู้เล่นที่ทำแต้มได้ดีหลายคน รวมถึงตัวสำรองที่ทำแต้มทดแทนตัวจริงได้
ความจริงที่ปฏิเสธไม่ได้คือทีมเก่งถ้าเก่งจริง พร้อมคว้าชัยได้ทุกที่ ไม่ว่าจะในบ้านหรือนอกบ้าน อย่างไรก็ตามยังมีปัจจัยบางอย่างของการเล่นในบ้าน ที่อาจส่งผลดีให้กับเจ้าถิ่นคว้าชัยชนะมาครองได้
ปัญหาว่าด้วยการเดินทาง และการโรเตชั่น
หากพูดถึงสักปัจจัยที่มีความสำคัญมากพอ จะเอื้อประโยชน์ให้ทีมบาสเกตบอลที่เล่นบ้าน คือประเด็นของการโรเตชั่น หรือการพักผู้เล่นตัวหลักของทีมผู้มาเยือน
เนื่องจากการเก็บสถิติข้อมูลได้แสดงให้เห็นว่า ทีมเยือนมีแนวโน้มพักผู้เล่นตัวหลัก หรือเหล่าผู้เล่นตัวจริง 5 คนแรกของทีม มากกว่าทีมเจ้าบ้าน โดยนาทีการเล่นของผู้เล่นตัวจริงจากฝั่งผู้มาเยือนน้อยกว่าผู้เล่นทีมเจ้าบ้านอย่างชัดเจน
เหตุผลหลักมาจากเรื่องของความเหนื่อยล้าในการเดินทาง ในเกมที่นักกีฬาต้องเดินทางระยะไกล เช่นทีมจากลอสแองเจลิสบินข้ามประเทศไปแข่งที่นิวยอร์ก นักกีฬาตัวหลักจะมีโอกาสถูกลดเวลาการเล่นมากขึ้น เพื่อรักษาสภาพร่างกายให้ฟิตพร้อม และแข่งขันได้ในระยะยาว
ดังนั้น หากการพักตัวหลักของทีมเยือนเกิดขึ้นในบางเกมการแข่งขัน ทีมเจ้าบ้านก็ถือว่ากุมความได้เปรียบไว้มากกว่า เพราะส่งผู้เล่นตัวจริงลงสนามได้อย่างเต็มที่ และถึงแม้จะเป็นทีมที่เป็นมวยรอง แต่หากทีมเยือนพักตัวจริงให้ลงเล่นน้อย ๆ และส่งตัวสำรองที่ฝีมือไม่สามารถทดแทนตัวจริงได้ ผลการแข่งขันก็สามารถพลิคล็อคให้ทีมเจ้าบ้านที่เป็นมวยรองบ่อนเอาชนะไปได้ไม่ยาก
นอกจากนี้ ยังมีการเก็บสถิติว่า บางทีมใน NBA จะเลือกเปลี่ยนแทคติคยามไปเล่นเป็นทีมเยือนที่ต้องเดินทางไกล ด้วยการให้ผู้เล่นเคลื่อนที่น้อยลง เพื่อเก็บแรงเอาไว้ในช่วงเวลาสำคัญที่จะชี้ขาดของเกมเท่านั้น หรือเก็บแรงไว้เล่นในเกมถัดไปด้วยเช่นกัน
ปัจจัยของการรักษาความฟิตผู้เล่นจากความเหนื่อยล้าของการเดินทาง จึงเป็นเรื่องที่เลี่ยงไม่ได้ในการแข่งขันที่มีความถี่ และยาวนานแบบ NBA และส่งผลมาถึงความได้เปรียบของการเล่นในบ้าน กับนอกบ้านได้ด้วยเช่นกัน
แต่อย่างที่เราบอกไปว่า คุณภาพของผู้เล่นคือสิ่งที่สำคัญที่สุด หากว่าบางแฟรนไชส์สามารถหาผู้เล่นตัวสำรองที่แข็งแกร่งไม่ต่างจากผู้เล่นตัวจริงมากนัก การโรเตชั่นผู้เล่นก็จะไม่ได้ส่งผลร้ายกับทีม และช่วยให้ไม่มีปัญหายามต้องเล่นเกมเยือน
ยิ่งเข้าสู่เพลย์ออฟ ยิ่งมีผลน้อย
สำหรับลีก NBA ไม่มีช่วงเวลาไหนที่จะสำคัญไปกว่าช่วงเพลย์ออฟที่จะตัดสินหาแชมป์ ซึ่งเป็นที่คุ้นเคยกันดี ถึงความสำคัญของการเล่นเพลย์ออฟในบ้าน ที่ทุกทีมต่างต้องการที่จะเล่นในบ้านให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ในรอบตัดเชือกแบบนี้
แต่ในความเป็นจริงแล้ว ยิ่งเข้ารอบเพลย์ออฟ ความได้เปรียบเสียเปรียบของการเล่นในบ้าน และนอกบ้านกลับยิ่งน้อยลง ซึ่งส่วนสำคัญก็มาจากการโรเตชั่นที่น้อยลงนั่นเอง
เมื่อเข้าสู่รอบเพลย์ออฟ เปอร์เซนต์การพักผู้เล่นตัวหลักของฝั่งทีมเยือนจะน้อยลง เพราะทุกทีมรู้ดีถึงความสำคัญของการมีผู้เล่นฝีมือดีต้องมีนาทีการเล่นให้มากที่สุด เพื่อโอกาสการทำแต้มที่มากขึ้น รวมถึงโอกาสเสียแต้มที่น้อยลงด้วยเช่นกัน
โดยเมื่อเข้าสู่รอบเพลย์ออฟ เหล่ายอดทีมใน NBA จะหันไปรักษาความฟิตของผู้เล่นด้วยการปรับแทคติคให้ผู้เล่นเคลื่อนที่น้อยลง รวมถึงลดการทำแต้มจากวงในให้น้อยลง และหันมาทำแต้มจากวงนอก เน้นยิง 3 แต้มเพิ่มมากขึ้น
รวมถึงมีการทำฟาวล์มากขึ้นด้วยเช่นกันในรอบเพลย์ออฟ เพื่อเน้นการตัดเกมบุกคู่แข่ง โดยไม่ต้องให้ผู้เล่นเสียแรงเยอะมากนัก
สุดท้ายแล้วใน NBA ความสามารถของผู้เล่นถือว่าเป็นสิ่งสำคัญที่สุดที่จะทำให้ทีมชนะ โดยมหาวิทยาลัยเบลเกรด ในประเทศเซอร์เบีย ได้ศึกษางานวิจัย และพบว่าความสามารถของผู้เล่นคือปัจจัยที่ส่งผลต่อชัยชนะในภาพรวมถึง 95 เปอร์เซนต์ หรือเรียกว่าเป็นปัจจัยสำคัญเพียงหนึ่งเดียวที่จะสร้างความสำเร็จใน NBA
ซึ่งเป็นภาพตอกย้ำที่ชัดเจนว่า ใน NBA จะเล่นในบ้านหรือนอกบ้านก็ไม่สำคัญ เท่ากับการมีทีมที่แข็งแกร่งมากพอ ที่จะคว้าชัยชนะในทุกสนามที่ลงทำการแข่งขัน